Năm nay giữa tháng Bảy, trời Hà Nội đổ lửa, tôi cùng vợ và hai cậu con trai từ Mỹ về thăm quê. Tưởng là về nghỉ hè cho các con học tiếng mẹ đẻ, ai ngờ chính tôi mới là người “được học” lại từ đầu – học cách sống trong một xã hội Việt Nam phiên bản… update 10.0!
1. QR Code – thần chú mở cửa mọi cõi giới
Chưa kịp hoàn hồn vì cái nắng 39 độ + độ ẩm 100%, tôi đã bị hớp hồn bởi sự “số hóa toàn dân” ở Hà Nội. Mua bát cháo ở vỉa hè? QR nhé em! Mua cốc trà chanh? Scan giùm chị cái! Từ hàng ăn tới hàng cắt tóc, không ai đụng đến tiền mặt – trừ tôi.
Đỉnh điểm là lúc tôi mua bát cháo sườn ở đường sau khu nhà. Tôi lóng ngóng dùng điện thoại để đăng nhập app ngân hàng, rồi quét FaceID, chờ mãi chưa xong thì cô bán hàng quát:
“App đâu? Bấm đi! Biết dùng không? Đưa đây cô bấm hộ!”
Bỗng thấy mình như sinh viên năm nhất thời… 2000 về quê ăn Tết, ngơ ngác trước chiếc máy ATM lần đầu thấy trong đời.
Chưa hết, phòng khám y tế, nha khoa cũng chuyển hồ sơ, đặt lịch qua nhắn tin Zalo. Tôi đi khám mà như đặt GrabFood: chọn bác sĩ, đặt giờ, xác nhận bằng emoji. Các giấy tờ sổ sách không cần in ra cầm tay mất công như trước…mà là chụp ảnh gửi Zalo (hơi mất an toàn tý nhưng mà nhanh :p)
2. Thương mại điện tử – nhanh như cơn mưa rào Hà Nội
Ở Mỹ tưởng thế nào đặt hàng nhanh còn phải chờ qua đêm, chứ ở Hà Nội bây giờ, đặt hàng online là chuyện “nhanh như chớp” và rẻ như… kẹp tóc 4.000 đồng. Tôi thử mua vài thứ “cho vui” – không ngờ cuối ngày là shipper đã gọi điện thoại í éo dưới nhà ! Mấy anh shipper ấy cắm trại sẵn ở ngã tư, rải các món đồ ra đầy bạt rồi tay nhoay nhoáy bấm điện thoại gọi khách tới nhận hàng. Ấn tượng nhất là khi tôi đặt 20kg dừa, ship nội thành trong vòng 3 tiếng. Ở Mỹ Prime 1-day là nhanh, nhưng mà ship dừa tươi kiểu VN thì vô địch.
Các shipper Hà Nội giờ ngồi tụm năm tụm bảy bên lề đường, tay cầm điện thoại như thể đang bán vé số kỹ thuật số. Thật sự là thương mại điện tử ở đây không còn là “giao hàng nhanh”, mà là “giao hàng như thể vừa nghĩ xong đã tới”.
3. Bệnh viện công – di tích sống và nghịch lý thời đại
Nhưng không phải cái gì cũng hiện đại. Tôi đưa mẹ đi bệnh viện “top đầu” ở Hà Nội, mà cứ ngỡ đang đi thăm… bảo tàng thời Pháp thuộc. Nhà cửa rêu phong, hành lang như mê cung, TV thì có mà bật không lên, giường cho bệnh nhân thì không nâng lên hạ xuống được, còn phải nằm ghép 2 người 1 giường, còn người nhà thì vẫn phải trải chiếu nằm hành lang, may mắn mấy ngày sau thì được nâng cấp…thành trải chiếu nằm sàn nhà cùng phòng bệnh nhân.
Đi khám lúc 11h30 trưa? Xin chào bạn, bác sĩ đi nghỉ trưa đến 1h30 chiều. Bệnh nhân ngồi đợi như đang ở… sân bay chờ delay. Rồi mẹ tôi làm mẫu xét nghiệm, đi đúng cả ngày 12 tiếng.
Cái kỳ lạ là, dịch vụ nào “đắt tiền” thì cực kỳ thần tốc. Cần nội soi? Có lịch chiều nay. Cần mổ? Đăng ký đi, mai mổ luôn. Cần trồng răng? Sáng nhổ, mai qua trồng luôn cũng được. Ở Mỹ, phải đợi 3 tháng mới tới lượt bác sĩ xem qua, rồi có khi chờ 6 tháng mới có kế hoạch implant.
4. Thành phố “lên đời” – nhưng bà con cứ thích chen
Dẫu vậy, tôi vẫn thấy vui. Hà Nội bây giờ khác quá – nhà cao tầng mọc lên như nấm, đường sá sáng sủa, ánh đèn lung linh, người người ăn mặc sang hơn, sành điệu hơn. Tối đến khu chung cư của tôi người đông như đi trẩy hội, mọi người chạy chơi khắp sân, nóng mà vẫn cười. Trẻ con tối đến lôi nhau ra sân chơi, cười đùa í ới. Nhìn mà vui.
Ở Mỹ, chỗ tôi ở ban đêm yên tĩnh đến rợn người – kiểu “phim kinh dị sắp chiếu”.
5. Hạnh phúc nhất – là thấy hai anh bạn nhỏ nói “ạ”
Nhưng điều khiến tôi ấm lòng nhất, là hai anh bạn nhỏ nhà tôi – sau vài tuần tắm mưa và nghịch đất – bắt đầu biết nói tiếng Việt rõ hơn. Mới về còn “Hi Dad”, giờ đã biết “Con chào bố ạ”. Nghe chữ “ạ” mà thấy lòng tan chảy. Rồi anh bạn út 4 tuổi thì biết chẹp miệng “à à, con hiểu rồi ạ” – nghe ra vẻ hiểu tiếng Việt lắm ý. Anh bạn lớn thì rất thích vì được học vẽ, được học tiếng Việt (chả hiểu học đánh vần gì mà cứ cười khanh khách suốt)! Rồi các anh bạn nhỏ được gặp anh chị em họ, được đi chơi khu vui chơi trẻ con, rồi ăn cả món Mỹ (fries, pizza, spaghetti) lẫn món Việt (canh cá, thịt kho, đậu rán) mà kêu ngon lắm, cứ như chưa bao giờ ăn vậy =))
Tôi cười thầm. Không có app nào dạy trẻ tốt hơn là chính quê hương của chúng. Và chẳng cần khóa học “Culture Immersion” nào đắt tiền – chỉ cần một mùa hè Hà Nội.
Về Hà Nội năm nay là một trải nghiệm đa chiều, từ nóng bức đến ấm lòng, từ sốc công nghệ đến sốc văn hóa. Nhưng tất cả đều khiến tôi thấy gần hơn với quê hương, và thấy Việt Nam mình đang đi rất nhanh – chỉ là đôi khi vẫn kịp giữ lại những điều thân thương nhất.